STOWARZYSZENIE POLSKICH KOMBATANTÓW
W KANADZIE
KOŁO NR 8 W OTTAWIE

Reduta Ottawska

Dom Polski SPK redutą polskości

Pierwszy Dom Polski w Ottawie został zakupiony przez Stowarzyszenie Polskich Kombatantów (SPK) Koło Nr 8 w Ottawie w 1952 roku za sumę $12,000. Był to zwyczajny trzypiętrowy budynek mieszkalny przy ulicy Gladstone, w centrum miasta. Służyć miał nie tylko jako lokal dla członków Stowarzyszenia, ale też i całej Polonii ottawskiej. Dom został zakupiony za pieniądze zarobione na zabawach dochodowych, a pożyczkę gwarantowało osobiście kilku członków Koła. Przeprowadzono małe zmiany aby dostosować dom do potrzeb Polonii. W dolnej kondygnacji urządzono bar dla członków. Na parterze usunięto jedną ścianę i w ten sposób stworzono małą salkę. Na pierwszym piętrze odnajęto kilka pokoi aby uzyskać dochód na spłatę pożyczki.

Z tego domu korzystała cała Polonia. Przy Kole SPK w 1954 roku otworzono szkołę polską. Obecnie szkoła ta nosi imię Wiktora Podoskiego, byłego posła RP Polskiej w Ottawie z okresu Drugiej Wojny Światowej, wielkiego patrioty i przyjaciela młodzieży polskiej. W szkole tej w każdą sobotę rano uczy się języka polskiego, historii i geografii polskiej, śpiewu i tańców ludowych i religii. W pierwszym okresie zajęcia odbywały się we wszystkich wolnych pokojach Domu Polskiego. Warunki były bardzo prymitywne, ale braki nadrabiano zapałem i entuzjazmem. Dopiero w roku 1965 uzyskano zezwolenie na użycie klas w prawdziwej szkole należącej do zarządu szkół katolickich. Warunki pracy polepszyły się znacznie i z czasem ilość dzieci przekroczyła setkę. Później Szkoła Polska uniezależniła się od SPK. Dzisiaj do szkoły uczęszcza co tygodnia około 450 dzieci i lekcje odbywają się w dwóch szkołach położonych w południowej i zachodniej części Ottawy.

Od roku 1957 począwszy z pomieszczeń Domu Polskiego korzystała dziś jeszcze istniejąca Grupa Taneczna Polonii ottawskiej "Polanie". Próby odbywały się w piątki wieczorem dla młodzieży starszej i w soboty, po lekcjach Szkoły Polskiej, dla dziatwy szkolnej. Pokazy grupy tanecznej odbywały się nie tylko na salce Domu Polskiego podczas uroczystości zakończenia roku szkolnego, ale też na wielu imprezach przed publicznością kanadyjską.

Nie istniejąca już dzisiaj Grupa Młodzieżowa przy SPK miała swoje spotkania w niedziele wieczorem w Domu Polskim przy ulicy Gladstone. Urządzano zabawy i odczyty, słuchano muzyki, planowano wycieczki.

W tymże samym lokalu powstał przy SPK w 1962 roku Polski Chór im. Ignacego Paderewskiego. Szeregi chóru zasilili członkowie mniejszego chóru kol. B. Rączki, który istniał poprzednio przy Kole przez wiele lat. Próby chóru Paderewskiego odbywały się w poniedziałki wieczorem. Po pewnym czasie organizacja ta uniezależniła się. Chór nadal jest bardzo czynny i ma poważne zasługi w szerzeniu polskiej muzyki wśród społeczeństwa kanadyjskiego.

Przy SPK powstała również kasa pożyczkowa. Ta finansowa instytucja jest dla wielu najlepszą szansą uzyskania pożyczki i w ten sposób rzetelnie pomaga nie tylko członkom SPK, ale wszystkim członkom Polonii ottawskiej. Z czasem i ta organizacja też się usamodzielniła.

W Domu Polskim przy ulicy Gladstone odbywały się zebrania Klubu Polsko-Kanadyjskiego, harcerstwa i innych organizacji polonijnych. Urządzano tu odczyty i mniejsze zabawy.

Mury Domu Polskiego przy ulicy Gladstone po pewnym czasie nie mogły zaspokoić wszystkich potrzeb Polonii ottawskiej. Problem ten rozwiązano w dwojaki sposób. W 1959 Polonia wybudowała własny kościół pod wezwaniem Św. Jacka Odrowąża. Pod kościołem jest duża sala z której zaczęła korzystać Grupa Taneczna, harcerstwo i Chór im. Paderewskiego. W 1970 roku SPK sprzedało dom przy ul. Gladstone, zaciągnęło pożyczki u swoich członków i sympatyków i przeprowadziło ogólna zbiórkę wśród Polonii na zakup większego lokalu. Zakupiono duży budynek przy ul. Waverley, który poprzednio był kościołem protestanckim. Koszta zakupu i remontu budynku wynosiły około $170,000. Po przebudowie uzyskano górną salę z dużą sceną na akademie, przedstawienia teatralne, zabawy, gry w bingo, próby Grupy Tanecznej, która powróciła na łono Domu Polskiego. Sala pomieścić może 225 osób na przedstawieniach a około 150 osób na zabawach tanecznych. W dolnej kondygnacji znajduje się mniejsza sala na odczyty i zebrania, bar dla członków Koła, duża kuchnia, Pokój Młodzieżowy, Biblioteka Polska im. Mariana Ruty (wieloletniego prezesa Koła Nr 8) składająca się z około 2500 książek i wydawnictw albumowych oraz około 85 kaset video w języku polskim. W nowym Domu Polskim jest również pomieszczenie dla Polskiej Kasy Pożyczkowej oraz biuro SPK.

Z pomieszczeń Domu Polskiego SPK korzysta regularnie co czwartek popołudniu Stowarzyszenie "Ognisko" które zrzesza osoby w wieku emerytalnym. Dla wielu starszych osób, często nie znających dobrze języka angielskiego, jest to najlepsza okazja zawarcia przyjaźni z innymi osobami w podobnym położeniu. "Ognisko" urządza pokazy przeźroczy na tematy turystyczne oraz wyświetla filmy z kaset video, organizuje gry, zabawy i wycieczki w okolicy. Przez wiele lat urządzało również tanie wspólne wakacje nad pobliskim jeziorem. Ostatnio ilość członków uczęszczających do "Ogniska" powiększyła się do tego stopnia, że trzeba było przenieść regularne zebrania na salę górną.

Dolna sala i Pokój Młodzieżowy są również używane na zebrania rozmaitych organizacji polonijnych, między innymi, młodzieży, Kongresu Polonii Kanadyjskiej (Okręg Ottawa), Stowarzyszenia Inżynierów Polskich (Oddział w Ottawie), Federacji Polek w Kanadzie (Ogniwo Nr 8), ottawskiego oddziału Polskiego Instytutu Naukowego w Kanadzie, Zespołu Piłki Nożnej "Biały Orzeł", Ottawskiego Klubu Teatralnego i Fundacji Dziedzictwa Polskiego w Ottawie. Tu odbywają się próby dziecięcego zespołu muzycznego "Accord". W Pokoju Młodzieżowym są specjalne szafy na stroje Grupy Tanecznej oraz tutaj przebierają się artyści występujący na scenie głównej sali. W ubiegłych latach w Domu Polskim SPK odbywały się występy zespołów muzycznych i kabaretowych z Polski, akademie z okazji 3-go Maja, Święta Żołnierza i 11go Listopada, spotkania z ważnymi osobistościami kanadyjskimi i polskimi, zjazdy organizacji polonijnych, opłatek parafii Św. Jacka (sala parafialna jest znacznie mniejsza od sali Domu Polskiego), doroczne zabawy sylwestrowe urządzane dla członków i Polonii przez SPK, zabawy dochodowe na rzecz Chóru im. Paderewskiego, Federacji Polek w Kanadzie, Harcerstwa itd. Tu odbywają się również zebrana informacyjne członków SPK, oraz pogadanki historyczne, pokazy przeźroczy na tematy turystyczno-przyrodnicze i seanse filmów z kaset video otwarte dla całej Polonii.

Oprócz samego Domu Polskiego SPK zakupiło też przyległe posiadłości. Są to trzy duże piętrowe domy mieszkalne, które są wynajmowane, oraz spory teren który jest użyty na parkowanie samochodów. Jeden z tych domów użyty był przez Komitet Sponsorowania Uchodźców przy SPK jako tymczasowe pomieszczenie dla przybywających z Europy uchodźców, którzy opuścili Polskę po wprowadzeniu stanu wojennego. W ramach tej akcji Koło Nr 8 pomogło około 600 osobom w emigracji do Kanady.

Ze względu na centralne położenie i dobrą komunikację miejską, obecna wartość Domu Polskiego i przyległych posiadłości jest szacowana przez SPK na sumę dwóch milionów dolarów. Niestety utrzymanie Domu Polskiego i jego terenów jest dość kosztowne. Należy opłacić podatek miejski, ogrzewanie, elektryczność, wodę, koszta koniecznych napraw, usuwania śniegu i czyszczenia lokali, oraz wynagrodzić osoby doglądające Dom Polski i pełniące dyżury podczas imprez. Dawniej większość prac wykonywali bezpłatnie członkowie Stowarzyszenia. Obecnie, ze względu na ich wiek i stan zdrowia, coraz częściej trzeba angażować osoby z poza organizacji. Dochody z trzech domów czynszowych oraz opłaty za parking tylko częściowo pokrywają wydatki związane z utrzymaniem Domu Polskiego. Są również dochody z baru oraz z wynajęcia głównej i mniejszej sali na zabawy, przyjęcia ślubne, zjazdy i spotkania organizacji, sprzedaż książek itp.

Od niedawna polonijne organizacje płacą pełne stawki za wynajęcie pomieszczeń w Domu Polskim na cele dochodowe. SPK natomiast zwraca im pobraną sumę (po odtrąceniu rzeczywistych kosztów) w formie daru na cele danej organizacji. W ten sposób w książkach kasowych obu organizacji figuruje w konkretny sposób pomoc, której SPK udziela. Poprzednio zbyt często organizacje nie zdawały sobie sprawy z pomocy, jaką otrzymywały od Stowarzyszenia.

Jerzy A. Dobrowolski

Pierwszy Dom Polski przy ulicy 280 Gladstone

Drugi Dom Polski przy ulicy 379 Waverley