STOWARZYSZENIE POLSKICH KOMBATANTÓW
W KANADZIE
KOŁO NR 8 W OTTAWIE

Reduta Ottawska

Obchody 50-ciolecia bitwy o Monte Cassino

Z Okazji 50-lecia bitwy o Monte Cassino, w dniu 17 maja wieczorem członkowie Koła i Polonia ottawska licznie wzięli udział we Mszy Św. odprawionej w intencji poległych pod Monte Cassino. Po Mszy Św. wszyscy udali się do Domu Polskiego SPK, ażeby wziąć udział w wieczornicy - wspomnieniu o gen. broni W. Andersie, opracowanej przez kol. Jadwigę Domańską. Krótkie okolicznościowe przemówienie wygłosił prezes Koła, kol. Zbigniew Pierścianowski. Wykonawcami wieczorku byli: Jadwiga Domańska, Zofia Zawidzka, Franciszek Jakielaszek, Janina Nowak i Aniela Zimak. Dekoracje przygotował Piotr Nawrot, oświetlenie Wojciech Antoszkiewicz. Po wieczornicy Koło Pań przy naszym Kole przyjmowało zebranych kawą i ciastkami.

* * *

Canada Remembers - Kanada Pamięta

Członkowie Koła są bardzo dumni, że nasz były prezes kol. Stanisław Toporowski, jako przedstawiciel Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Kanadzie, był członkiem delegacji weteranów kanadyjskich, która w ramach uroczystości "Canada Remembers" udała się do Włoch w dniu 5 maja aby odwiedzić cmentarze poległych żołnierzy kanadyjskich i alianckich, którzy polegli w walkach z Niemcami. Kol. S. Toporowski, kawaler orderu Virtuti Militari, brał udział w walkach we Włoszech jako żołnierz Drugiego Korpusu.

(SPK w Kanadzie)

Dziesięć lat wcześniej, w czterdziestą rocznicę, w podobnej delegacji kanadyjskiej wziął udział z ramienia polskich kombatantów kol. Andrzej Garlicki.

Poniższy raport, przesłany przez kol. Toporowskiego prezesowi Zarządu Głównego SPK w Kanadzie ukazał się w jego organie "SPK w Kanadzie":

Szanowny Kolego Prezesie,

Melduję wykonanie zadania powierzonego mi przez Zarząd Główny.

Oficjalna delegacja Kanady składająca się z 53 weteranów kampanii włoskiej, oraz przedstawicieli rządu, parlamentu i młodzieży - która odleciała z Ottawy dnia 5 maja celem odwiedzenia kanadyjskich cmentarzy wojennych i oddania hołdu poległym w walkach z Niemcami w okresie od 10 lipca 1943 do marca 1945 - powróciła do Ottawy dnia 20 maja.

Na cmentarzach: Agira na Sycylii, Moro River w rejonie Ortony, Montecchio, Gradara, Cariano Ridge, Cesena w okolicach Rimini, oraz Ravenna i Villanova odbyły się uroczyste ceremonie poświęcone pamięci poległych.

Delegacja złożyła także wieniec na Commonwealth War Cemetary w mieście Cassino, gdzie, obok żołnierzy Wspólnoty Brytyjskiej, spoczywają żołnierze kanadyjscy. Część delegatów odwiedziła cmentarz w Anzio i polski cmentarz na Monte Cassino. Na kanadyjskich i alianckich cmentarzach w Italii spoczywa przeszło 5600 żołnierzy kanadyjskich.

Wszystkie ceremonie i czynności zaplanowane przez organizatorów, zostały wykonane z wojskową precyzją z wyjątkiem wizyty w Watykanie, która z powodu choroby Ojca Świętego nie doszła do skutku. Na czele delegacji stał Hon. Lawrence MacAulay, P.C., M.P., Secretary of State (Veterans). Podległy mu personel otoczył nas troskliwą opieką. Obecny wśród nas lekarz z D.V.A. czuwał nad stanem naszego zdrowia. Nie doznaliśmy żadnych braków i niewygód. Wszyscy byli uprzejmi i koleżeńscy.

Cmentarze kanadyjskie i Wspólnoty Brytyjskiej, którymi opiekuje się Commonwealth War Graves Commission, są poprawnie utrzymane. Bez przesady można powiedzieć, że Kanada pamięta o swych bohaterach, o miejscach ich wiecznego spoczynku, pamięta też o weteranach żyjących. Jako delegat z ramienia polskich kombatantów złożyłem w naszym imieniu wieniec na cmentarzu w Moro River i na polskim cmentarzu na Monte Cassino; ponadto asystowałem w złożeniu wieńca na cmentarzu w Ravennie i na cmentarzu Wspólnoty Brytyjskiej w m. Cassino.

Na polskim cmentarzu na Monte Cassino w imieniu Kanadyjskich Sił Zbrojnych złożył wieniec, dnia 18 maja, kanadyjski attaché wojskowy w Rzymie, płk B. Forbes.

Piękna słoneczna pogoda towarzyszyła delegacji Kanady. Niestety, nie zaznali tego dobrodziejstwa polscy kombatanci, uczestnicy walk o Monte Cassino, oraz polscy pielgrzymi, którzy przybyli do Italii, aby uczestniczyć w uroczystych obrzędach oddając hołd polskim żołnierzom poległym na wzgórzach klasztornych. Było mi ich żal, gdy widziałem ich 18 maja, zmoczonych do ostatniej nitki, skulonych, słuchających przemówień i kazań oraz czekających nieustępliwie na otwarcie bramy cmentarnej.

Przeżycia i głębokie emocje doznane w czasie tej uroczystej historycznej pielgrzymki do grobów towarzyszy broni spoczywających na kanadyjskim i polskim cmentarzu Monte Cassino pozostaną w mej pamięci do końca życia.

Z koleżeńskim pozdrowieniem,

Stanisław Toporowski

* * *

Udokumentowanie Polsko - Kanadyjskiego Braterstwa Broni Poniższy list kol. S. Toporowskiego do Ministra Spraw Weterańskich doskonale ilustruje, poprzez podkreślanie istotnych elementów, polsko-kanadyjskie braterstwo broni, jak również szacunek, okazany przez władze kanadyjskie nie tylko poległym, lecz również żyjącym weteranom, tak kanadyjskim jak również alianckim:

June 8, 1994

The Honourable Lawrence MacAuley PC, MP
Secretary of State (Veterans)
House of Commons, Ottawa

Dear Sir,

I am writing this letter to share my thoughts and sentiments regarding the official delegation of Canada to Italy in May 1994, to attend commemorative ceremonies marking the 50th anniversary of the Italian Campaign.

It was a historic pilgrimage. It has helped me better appreciate Canada's contribution to victory, at a heavy cost of life, as evidenced by the high number of graves at the Canadian War Cemeteries.

It was well organised and its itinerary was brought into effect with military precision and care for the well-being of the participating veterans. It has manifested that Canada cares and remembers her sons who fell in battles so that future generations could live in peace. The ceremonies, at the well-maintained cemeteries, were full of deep emotions and they will become part of our personalities as long as we live.

As a veteran of the Polish 2nd Corps- whose units alongside Canadian troops fought the enemy along the Adriatic shore - I felt honoured when I was laying a wreath, on behalf of the Polish Combatants Association in Canada, at the Moro River Cemetery, to pay homage to our Canadian comrades-in-arms.

To conclude, I wish also to express to you my deep appreciation for arranging the laying of a wreath at the Monte Cassino Polish War Cemetery by the Canadian military attaché in Rome, Col B. Forbes, on behalf of the Canadian Armed Forces.

I remain yours truly,

Stanisław M. Toporowski
Member of the delegation

* * *

50-Lecie Zwycięstwa Pod Monte Cassino. Na te uroczystości pojechała z Kanady spora liczba weteranów, w tym kilku z Koła Nr 8, między innymi koleżanki Anna Czajkowska, Wanda Garlicka i Czesława Arciszewska; koledzy Andrzej Garlicki, Władysław Henoch, Stanisław Tarazewicz i Stanisław Zybała. Wrażenia jakie wynieśli z tych uroczystości były bardzo mieszane, nie tylko ze względu na fatalną, zimną i deszczową pogodę. Po powrocie w Domu Polskim SPK odbyło się ogólne zebranie dla podzielenia się nimi z kolegami i koleżankami. Pokrywają się one ze spostrzeżeniami zamieszczonymi w raporcie kol. Toporowskiego, który podkreśla:

"...bez przesady można powiedzieć, że Kanada pamięta o swoich bohaterach, o miejscach ich wiecznego spoczynku, pamięta też o weteranach żyjących....'"

Kol. Stanisław Toporowski nie postawił jednak kropki nad "i", tylko delikatnie sugeruje, że władze polskie nie wykazują takiej pamięci i troski wobec swych weteranów. To nie jest kwestia bogactwa i środków finansowych, chodzi tu o zasadę podejścia i traktowania szarego cywila, żołnierza, a zwłaszcza weterana; o spychanie go na margines społeczny, a nawet obrzydliwe okradanie go z wyjazdów zagranicznych przez kacykowatych dygnitarzy.

Z perspektywy trzech minionych lat, Monte Cassińskie przeżycie w wierszowej formie ujął kol. Stanisław Zybała, weteran kampanii wrześniowej. Jego kombatancką elegię podajemy bez żadnych dalszych komentarzy.